B&W Info nummer 72 - februari 2010

Der Meistermacher ist da! (ob es so einfach wird...)

Meer dan 100.000 bezoekers tijdens de open dag. Het SFCV kreeg nog nooit zo veel bestellingen voor uitwedstrijden. De euforie auf Schalke kende voor aavang van het seizoen geen grenzen. De reden? Der Meistermacher ist da! Felix Magath werd de afgelopen vijf jaar drie keer kampioen. Nu moest het maar bij Schalke 04 gebeuren. Vergeten was het mislukte vorige seizoen, vergeten was voor het gemak dat de selectie vrijwel ongewijzigd was gebleven. Ook een “Meistermacher” kan geen ijzer met handen breken. Hoewel...

Juli 2009
Typisch Schalke. Geen club in Duitsland waar de scheidslijn tussen “Himmelhochjauchzend bis zum Tode betrübt” zo gering is. De collectieve verontwaardiging was groot de eerste helft van dit kalenderjaar. Schalke presteerde ver oudermaats met spelers die veelal niet uitstraalden tot het uiterste te willen gaan. De dolende trainer sneuvelde, de manager werd als hoofdschuldige aangewezen. Dagelijks bestuur en Aufsichtsrat vochten een machtstrijd uit in de media. Zelfs vuurvreter ‘Buyo’ kon als interimtrainer het heilige vuur bij de ploeg niet doen ontbranden. De ondersteuning van Youri en Olli ten spijt. Geen Europees voetbal voor deze peperdure selectie. Op de slotdag werd zelfs in eigen huis verloren van een dorpsclub.

Wat één man niet teweeg kan brengen. De aanstelling van Felix Magath als nieuwe trainer schiep direct torenhoge verwachtingen. Enigszins begrijpelijk voor een club die meer dan vijftig jaar smacht naar een nieuwe landstitel. Dat voor Magath niets onmogelijk is toont de landstitel voor het onbeduidende VfL Wolfsburg. Gesteund door de VW-miljoenen, maar vooral door een uitgekiend transferbeleid en voetbalvisie mocht het lelijke eendje (of in dit geval kever) afgelopen herfst meedansen op het bal der giganten, de Champions League.
Voor Magath geen glitter en glamour. Het hoofd van de succescoach bleef helder. Bij Wolfsburg had hij het maximale bereikt. Tijd voor een nieuwe uitdaging. En waar is die groter dan bij de op één na populairste club van Duitsland? Geen beter moment om in stappen. De ambitieuze volksclub was verdwaald in een neerwaartse spiraal, de mogelijkheden om de ambities waar te maken blijven enorm.
Opvallend in deze is dat de komst van stertrainer Magath niet direct extra middelen voor het ersterken van de selectie vrijmaakte. Magath zal het niet ontgaan zijn dat de bestaande selectie een kwaliteitsimpuls nodig had om mee te doen om de hoofdprijzen. De wankele financiële positie dwong Aufsichtsrat-voorzitter Tönnies vast te houden aan het eerder aangekondigde spaarbeleid. Buiten enkele jonge talenten werd geen directe versterking binnengehaald. Het mislopen van Europees voetbal blijkt een forse klap te zijn geweest voor de peperdure financiële huishouding van FC Schalke 04. Superman Magath wacht de schone taak de club te behouden voor het definitieve verval.
Tijdens de voorbereiding maakten de spelers uit gebreid kennis met de knalharde reputatie van Magath. De soms loodzware conditietrainingen kenden hun slachtoffers. Het jeugdige talent uit de eigen opleiding Loheider stond als eens kotsend langs het veld. Rafinha moest tijdens een loopoefening minutenlang behandeld worden vanwege kramp. De spelers verdienen genoeg en moeten niet zeuren. Van hard werken is nog nooit iemand slechter geworden. Twee Magath-credo’s die goed aankomen bij aanhang.

Januari 2009
Halverwege het seizoen is Schalke 04 de verrassende nummer twee van de Bundesliga. kort achter leider Bayer Leverkusen, maar nog voor het sterrenensemble uit München. Bovendien is er volop perspectief in de DFB-Pokal. In de kwartfinale speelt Schalke bij het twee klassen lager spelende VfL Osnabrück. Deze ongekende successen werden bereikt met een ongekend jeugdig team. Joel Matip (18), Jan Moravek (19), Lewis Holtby (19), Christoph Moritz (19), Vassilios Pliatsikas (20), Lukas Schmitz (20) debuteerden dit seizoen in de Bundesliga en groeiden direct uit tot vaste waarde. Ook Benedikt Höwedes (21) en Carlos Zambrano (20) vonden hun plaats. Naast deze rookies worden Manuel Neuer (23) en Rafinha (24) zelfs gezien als ervaren leiders.
Door de zeer intensieve trainigsmethodes van Magath kenden ook de sterrren Farfan, Kuranyi en Bordon een sterke eerste seizoenshelft. Natuurlijk speelt de factor geluk ook een rol. Het doet niets af aan de ongekende metamorfose die de club heeft ondergaan onder leiding van Felix Magath. De fans staan weer achter het team, een team dat bezieling uitstraalt en toekomstperspectief heeft. Magath heeft zijn zaakjes goed voor elkaar. Zo goed, dat er zelfs wat geld kon worden vrijgemaakt de selectie deze winter te versterken. Wie had een half jaar gelden kunnen denken bij de club die zowel sportief als financieel aan de grond leek te zitten?

In de winterpauze haalde Schalke maar liefst acht nieuwe spelers, terwijl de club nogal gebukt gaat onder een grote schuldenberg. In hoeverre zijn deze versterkingen verantwoord?
FM: “Nog altijd moeten we zeer voorzichtig zijn als het onze financiën betreft. Maar na de evaluatie van de eerste seizoenhelft met mijn bestuurscollega’s Peter Peters en Clemens Tönnies kwamen we tot de conclusie dat dit het moment was voor een strategiewissel. We hebben met de tweede plaats in de Bundesliga en de kwartfinale in de DFB-Pokal een uitstekende uitgangspositie. We willen nu de kans grijpen er het beste uit te halen. Daarom hebben we onze selectie een kwaliteitsimpuls gegeven. Ik ben heel blij dat Clemens Tönnies de aankopen mogelijk heeft gemaakt.”
Vooral bij het aantrekken van Alexander Baumjohann van Bayern München was er veel concurrentie. Hoe die transfer toch tot stand gekomen?
FM: “Als wij hem niet gehaald hadden was hij naar een andere Bundesligaclub vertrokken. In München zat hij op een dood spoor. Baumjohann is goed bevriend met Manuel Neuer (beide zaten in dezelfde lichting van de S04-jeugd - etv). In de herfst vroeg Manuel ons of zo’n speler interessant zou zijn voor ons. Ik heb me tegen hem een beetje op de vlakte gehouden, maar wist zo wel veel interessante informatie over de speler en de persoon Baumjohann los te krijgen. Neuers lobby heeft mij er wel toe aangezet serieus werk te maken van Alexander Baumjohann.”
“Met Alexander Baumjohann krijgt het middenveld er een creatieve speler bij. Hij technisch sterk, heeft een goede dribbel en moet samen met Edu ons aanvalsspel impuls geven. Hij is wat meer ervaren als Lewis Holtby en Levan Kenia.”
Baumjohann is met Bogdan Müller (SpVgg Neckarelz), Tore Reginiussen (Tromsö IL), Edu (Suwong Blue Wings) en Peer Kluge (1. FC Nürnberg) de vijfde aankoop deze winter. Daar staat het vertrek van Levan Kobiashvili (Hertha BSC) en Lubos Hanzel (terug naar Spartak Trnava) tegenover. Vertrekken er nog meer spelers?
FM: “Zoals het er nu naar uit ziet, is het goed mogelijk dat er nog wat spelers zullen vertrekken. Voorlopig is er nog niets concreet. Er heeft zich een club voor een bepaalde speler gemeld, maar dat aanbod hebben we afgewimpeld. Ik denk niet dat die zich nog weer zullen melden. “

Sinds augustus waait een frise wind over de trainingsvelden auf Schalke. Playstation, de biljarttafel, internet en tafelvoetbal, alles is uit de ruimtes van de profs verdwenen. Trainingsschema’s worden pas kort voor aanvang bekent, veel woorden vallen er niet in de gesprekken tussen de spelers en de trainer. Buiten de trainingen is hij bijna de hele dag aan het woord vanwege zijn twee onophoudelijk rinkelende mobiele telefoons. Magath houdt bewust afstand tot de spelers.
FM: ”Ik probeer in mijn omgang met de spelers het gevoel uit te schakelen. Daarmee kan ik beslissingen op waarneming nemen en laat ik me niet beïnvloeden door enigerlei emoties. Ik bemoei me niet met het gezinsleven van mijn spelers en vraag er ook nooit naar.”
“Ik ben gehaald om zaken te veranderen. Dat is mijn taak hier. Dat moet ook iedereen duidelijk zijn. Ik heb geen inwerkperiode. Van mij worden direct prestaties verwacht. Er is daarom geen tijd te verliezen. De spelers hebben het goed opgepakt, de samenwerking is er. Zelf ben ik in de Ruhrpott op de goede plaats. Arbeid wordt hier nog op waarde geschat.”
Hoewel 2009 met de landstitel voor VfL Wolfsburg en de revival van Schalke 04 een topjaar was voor Magath, ziet hij het iets anders.
FM: “Mijn grootste prestatie als trainer was Eintracht Frankfurt voor de degradatie redden in 2000. Bij mijn komst halverwege het seizoen stond Eintracht met elf punten onderaan. Uiteindelijk redden we ons met 39 punten.”
“Mijn streven is altijd het hoogst haalbare, de top. Ik ken maar één weg er naar toe: mijn weg. Als mijn werkomgeving bereid is mee te gaan, dan bereiken wij de top. Ik wil titels, ik wil succes, daarvoor heb ik altijd gewerkt. Nu auf Schalke. Het is mij om het even of ik vorig jaar achtste ben geworden of kampioen.”

In zijn beginjaren als Bundesligatrainer maakte Magath voornamelijk naam als “Feuerwehr-Mann”, iemand die een club in degradatieproblemen weer op de rails hielp. Tijdens zijn driejarige periode in Stuttgart veranderde dat beeld. De “Feuerwehr-Mann” ontpopte zich als “Meistertrainer Magath”. Hoe kwam die omwenteling tot stand?
FM: “Bij mijn vorige clubs strandde ik steeds op mijn werkomgeving. In Stuttgart kon ik mijn eigen staf samenstellen met assistent-trainer Seppo Eichkorn en conditietrainer Werner Leuthard. Beiden vullen mij uitstekend aan en staan achter mijn werkwijze. Sindsdien vormen we een vast team en is het voor mij de goede kant op gegaan. In de loop der jaren zijn hersteltrainer Markus Zeitmeisl, een tweede assistent met Bernd Hollerbach en keepertrainer Bernd Dreher er bij gekomen.”
De medicijnbal vormt vanaf het prille begin van zijn een trainersloopbaan een vast onderdeel van zijn trainingsmethode. Daar heeft niemand hem vanaf kunnen brengen. Sociologen verklaarden zijn methoden als passé. Het toverwoord de afgelopen jaren was de laktaattest, waarbij bloed uit de oorlel werd geprikt om zo de fitheid van het lichaam vast te stellen. Stoort uw image van genadeloze beul met verouderde trainingsmethoden die alleen met medicijnballen laat slepen?
FM: “Je went er aan. Al in 1993 bij de amateurs van FC Bremerhaven werkte ik met medicijnballen en de komende jaren blijf ik dat ook nog doen. Velen doen net alsof vroeger niemand enig benul had van trainingsvormen. Ook toen waren er zeer bekwame sportwetenschappers met bekwame trainingsmethoden. Bovendien is het lichaam van de mens niet veranderd. Tegenwoordig zou alles plotseling veel beter zijn. Toch lopen de Duitse sprinters niet harder dan vroeger. Roger Federer werkt met medicijnballen, succesvolle skiërs doen het, en ik doe het dus ook.”
“Ik weet niet of deze sociologen zelf ooit tegen een bal hebben getrapt of in het profvoetbal gewerkt hebben. Mijn manier van leidinggeven is georiënteerd op het behalen van succes. Ik ben als trainer te succesvol om me maar iets aan te trekken van deze beweringen. Wat in het profvoetbal goed en verkeerd is, weet ik zelf als de beste.”
“Het nut van de laktaattesten is nooit bewezen. Het gebruik neemt zelfs duidelijk af. Ik heb geen enkele speler ooit in de oorlel laten prikken. Iedere trainer moet zijn eigen weg vinden. Maar boedha’s en al die wetenschappelijke benaderingen vind ik onzin. Natuurlijk maak ik ook gebruik van moderne methodes. Mits ze zinvol zijn en goed toe te passen. Sinds mijn tijd bij VfB werk ik samen met “Sports Analytics”. Die firma filmt al mijn wedstrijden met eigen camera’s uit verschillende perspectieven. Aan hand daarvan maken wij onze analyses.”
“De visie van de club en mij is afgestemd op de vier jaren van mijn contract. Eigenlijk vind ik dat al te lang. Een langere termijn is in het moderne voetbal onrealistisch. De ontwikkelingen gaan daarvoor te snel en zijn niet te voorspellen. Een jaar geleden wilde ik niet geloven dat ik met VfL Wolfsburg überhaupt kampioen zou worden. Bij Schalke wil ik het spelsysteem veranderen van het 4-3-3 van de afgelopen jaren naar het voor mij favoriete 4-4-2-systeem. een dergelijke omstelling lukt niet van de één op andere dag.”
Ondanks uw compromisloze werkwijze en de kritiek aan het “oude” Schalke was er een golf van euforie te bespeuren na uw komst. Hoe is dit te verklaren?
FM: “Ik heb geen kritiek geuit op het clubbeleid en de werkzijze van mijn voorgangers. Schalke heeft de laatste jaren een vooraanstaande rol in de Bundesliga gespeeld. Feit is ook dat er vorig seizoen enige onrustige fases waren. Enkele personele beslissingen bepaalden het seizoen, dat niet erg succesvol was. Natuurlijk is het mij niet ontgaan dat mijn aanstelling grote verwachtingen heeft gewekt.”
De verkoop van keeper Manuel Neuer aan het zeer geïnteresseerde FC Bayern heeft u vanaf het begin uitgesloten. Zelfs toen Tönnies aangaf dat er een “zakelijke pijngrens” was. Was deze duidelijke stellingname tegen uw baas een test hoe het met uw rugdekking binnen de club stond?
FM: “Men heeft mij niet voor de lol de functies van trainer, manager en bestuurder gegeven. In het geval Neuer was het beleid duidelijk. Misschien dat Tönnies verkeerd is geciteerd, maar het was vanaf het begin voor mij klaar dat Neuer bij Schalke zou blijven.”
Hoe ging u vroeger als speler om met een autoritaire trainer, zoals u er ook één bent?
FM: “Ik ben er als voetballer mee groot geworden. Dat was een andere tijd. De leraar, de pastoor en de trainer waren autoriteiten, waartegen een weerwoord was uitgesloten.”
U heeft verklaard dat FC Schalke 04 de grootste uitdaging uit uw carrière is. Zijn uitdagingen de belangrijkste drijfveren in uw leven?
FM: “Ja, natuurlijk. Ook in mijn privé-leven. Een voorbeeld: ik heb een tijdje geleden een marathon gelopen. Dat deed ik niet zo maar. Ik heb mijn hele leven gesport en ik wilde mezelf bewijzen dat je ook zonder specifieke voorbereiding 42 kilometer kunt lopen. De laatste kilometers waren zeer zwaar, maar het is me gelukt.”
Magath laat zijn spelers vooral trainen, trainen en nog eens trainen. Aanvoerder Marcelo Bordon slaat de spijker op zijn kop: “Vroeger hadden we betere spelers, maar minder punten. In het voetbal gaat het om lopen en vechten. Dat kunnen we nu. Vorig seizoen waren we allemaal niet fit.”
Ook Jefferson Farfan gaf al aan dat zij sterke optreden dit seizoen mede te danken is aan Felix Magath: “Ik ben nog nooit zo fit geweest.”

Wordt Felix Magath de eerste trainer die met drie verschillende clubs de landstitel haalt?
FM: “Ik kan helaas nog niet over de titel spreken. Met zo veel jonge spelers zo veel punten halen had ik ook niet durven dromen. We hebben echter nog niets bereikt. Pas als de club ook financieel is gestabiliseerd kunnen we vooruit kijken en titels najagen.”